Mùa Lá Rụng

Nguyên Nhung

Năm nay, mùa thu hình như đến muộn ở khắp nơi, tôi cũng có một chuyến đi tìm mùa thu phương xa, nhưng nơi tôi đến, hai thành phố Ottawa và Montréal mọi năm lá đã chuyển màu theo mùa thu, vẫn óng ả một màu xanh cuối hạ. Trời chỉ hơi lành lạnh, nắng ấm vẫn reo vui trên sân cỏ mượt, trong mấy ngày ở đây tôi lang thang leo đồi chờ lá vàng mùa thu, nhưng cũng chỉ có chút heo may làm se sắt lòng người phương xa.

Lần này là lần thứ hai tôi trở lại căn nhà ở Ottawa có khung cửa sổ mở rộng, nhìn ra ngoài cảnh vật  tự nhiên thay cho một bức tranh bốn mùa. Phía sau nhà là mảnh vườn nhỏ, cách với con đường bằng một hàng rào dây leo quấn quýt, vài cây thông xứ lạnh vẫn óng lên  màu xanh biêng biếc.

Tôi đi tìm mùa thu phương xa,
Trời mới vào thu lá vàng chưa chín
Vẫn biêng biếc một màu xanh cuối hạ
Nắng nghiêng nghiêng trên bãi cỏ sau nhà

Ottawa là thủ đô và là thành phố lớn thứ tư của Canada và cũng là thành phố lớn thứ nhì của tỉnh bang Ontario. Ottawa nằm trong thung lũng sông Ottawa phía bờ Đông của tỉnh bang Ontario, cách Toronto 400 km về phía Đông Bắc và Montreal 190 km về phía Tây. Ottawa nằm trải dài theo bờ sông Ottawa, con sông này  ngăn cách tỉnh bang Ontario và Québec.

Tuy tiếng là thủ đô của một quốc gia, nhưng thành phố Ottawa mới mẻ, bằng phẳng không núi non và không đẹp bằng thành phố Québec , hay vùng ngoại ô của Mộng Lệ An. Đời sống tương đối bình lặng và êm đềm, dân số không đông đảo và phức tạp như ở Toronto và Montreal. Ở đây  mọi giao dịch đều sử dụng hai ngôn ngữ là tiếng Anh và tiếng Pháp. Đây là lần thứ ba đến Ottawa, đã hai lần được người nhà chở đi thăm viếng những công trình được xây dựng theo lối cổ, như tòa nhà Quốc Hội, Dinh Toàn quyền Rideau, Tòa Nhà Liên Bang. Gần đó có một vườn hoa rất rộng trồng đủ loại hoa rất đẹp, khi tôi đến đây trời đã sang thu, hoa không còn tươi tắn như mùa hè mà vẫn đủ sức thu hút du khách ghé vào ghi lại những bức ảnh kỷ niệm.

Vài ngày với gia đình ở Ottawa qua nhanh, chúng tôi lên đường sang Mộng Lệ An thăm bạn, đây cũng là lần thứ hai đến thành phố này và thú thật là người phương xa thường luống cuống với hệ thống giao thông ở Montreal. Hình như có những con đường người ta sửa hoài mà vẫn chưa xong, từ mùa hè năm 2008 đến nay lúc nào xe cộ cũng ứ lại vì tắc nghẽn trong những giờ cao điểm. 

Mộng Lệ An đối với tôi hình như thân thiết hơn các nơi khác của Canada mà tôi đã ghé qua, gắn bó bởi cái tình của một tình bạn do văn chương mà có. Lần nào đến tôi cũng chạy ngay ra mảnh vườn sau nhà bạn, mảnh vườn thật đẹp, cây chen hoa cứ như là muôn loài kỳ hoa dị thảo ở đâu đâu đều tụ lại trong mảnh vườn này, qua sự chăm sóc chu đáo của chủ nhân. Tuy đã vào thu mà hoa vẫn nở rộ, những cành hoa tím ẻo lả thả mình xuống rừng cúc vàng rực, toàn những màu sắc hòa hợp lạ lùng để tạo cho bức tranh mùa thu thêm phần rực rỡ. Mùa đông ở đây kéo dài với những tháng ngày lạnh buốt, lại mưa nhiều, khi trời vào xuân sang hè, tuyết tan thật nhanh và nước giữ lại trong đất cho hoa  cứ thế mà hối hả vươn lên xanh tươi lạ lùng, nhất là loại thông xứ lạnh lá màu xanh bạc là vẻ đẹp khó tìm được ở những vùng nhiệt đới.

Buổi sáng trong vườn trời xanh đẹp quá
Gió mênh mang trên những ngọn thông già
Tít trên cao nghe đất  trời kể lể
Chuyện cuộc đời và chuyện ở quanh ta

Lần này chúng tôi không đi thăm lại những nơi đã đi vào mùa hè năm 2008, nhưng có một nơi làm tôi nhớ mãi đó là thành phố Québec khi chúng tôi đến thăm , thủ phủ của tỉnh bang và cũng là thành phố du lịch có mùa thu tuyệt vời với những rừng lá vàng lá đỏ. Nơi ấy tôi đã gặp bức tượng chân dung cụ Nguyễn Trãi, trong một chiều lang thang dưới cơn mưa và như kẻ “tha hương ngộ cố tri”, lòng lại bồi hồi một nỗi buồn không đâu khi bất chợt thấy nhau nơi xứ lạ quê người:

“Tàng cây sũng nước trời thổi gió
Người đến nơi đây tự thuở nào?
Phải chăng đồng cảnh đời lưu lạc
Mà mắt rưng buồn như ướt mưa”

Chen lẫn những ngày nắng đẹp, Mộng Lệ An vẫn sũng ướt trong mưa thu. Lần này Tiểu Thu cô bạn văn thân thiết của tôi lại đưa khách đi hành hương hai địa điểm tôn giáo, đó là Đền Thánh Giuse nơi mà nghe kể lại nhiều người từ các nơi trên thế giới đổ về đây, và họ đã nhận được nhiều phép lạ chữa lành từ vị Thánh Cả của giáo hội Công Giáo. Trời hôm ấy rất âm u nhưng không mưa, nhiều khách hành hương cầu nguyện trong khu đền thờ cổ kính, đứng từ trên cao nhìn xuống phố xá như chìm trong một màu xám ảm đạm.

Ngày hôm sau nắng đẹp, người trong nhà rủ nhau đi viếng chùa Đại Tòng Lâm, nằm cách Mộng Lệ An khoảng hơn một giờ lái xe. Con đường đến chùa  đi ngang một thành phố núi tuyệt đẹp, mùa đông nơi đây đã thu hút hằng nghìn người đến  trượt tuyết, và khi mùa thu thực sự đến thì những cánh rừng sẽ biến thành  bức tranh tuyệt tác của thiên nhiên.

Con đường ngoằn ngoèo đưa đến ngôi chùa xa, đường trải nhựa nhưng có chỗ vẫn còn lổn nhổn đất đá, tuy nhiên vẫn thu hút khách thập phương tìm đến, trước để lạy Phật sau cũng là để ngoạn cảnh. Thật vậy, tuy chùa còn đang xây dựng dở dang nhưng cảnh lại đẹp như tranh vẽ, không khí tĩnh mịch của cửa Thiền trong một ngày vắng vẻ, khiến tôi lan man nghĩ đến cảnh chùa Long Giáng với tác phẩm “Hồn Bướm Mơ Tiên” của nhà văn Khái Hưng trong “Tự Lực Văn Đoàn”. Bách, tùng, thông, phong, núi, rừng tạo nên một phong cảnh hùng vĩ để ngôi chùa nổi bật giữ thiên nhiên, chưa kể hồ nước trong xanh lác đác hoa sen, hoa súng, ông trời lại còn in xuống đáy hồ thăm thẳm những gợn mây trắng tầng tầng thì không còn cảnh nào an tịnh  hơn để lòng người càng lắng xuống.

Hơn 10 ngày rong chơi rồi cũng trôi qua, mùa thu vẫn chưa đến hay chỉ thả chút heo may thêm nỗi buồn vu vơ vào những tâm hồn lãng mạn. Chuyến về, từ Ottawa phải ghé vào  phi trường O' Hair ở Chicago để chuyển máy bay, tuy chờ đợi hơi lâu nhưng chuyến trở về Houston, ông trời lại đãi ngộ cho tôi một vầng trăng bay theo, và chưa bao giờ tôi có cảm tưởng được gần trăng như vậy.

Từ máy bay nhìn xuống, thành phố Gió về đêm tuyệt đẹp chi chít ánh đèn như cảnh bồng lai, đã nằm lại khi con tàu bay vút lên cao, lúc ấy đã có một vầng trăng lơ lửng bay theo:

“Rồi tôi cũng về , về lại Houston
Chuyến bay đêm có vầng trăng đưa đón
Trời nhung thẫm, bóng trăng treo lồng lộng
Theo chuyến tàu đêm trăng đón tôi về”

Trăng đêm ấy đẹp quá, chưa phải đêm rằm mà trăng đã tròn như một cái đĩa bạc, treo lơ lửng trên không gian bay theo về đến tận nhà. Trong khung cửa nhỏ của con tàu, tôi ngoái nhìn ra vầng trăng bay theo mà cứ ngỡ trăng là người bạn tri kỷ, đã đón tôi về dù không hề hò hẹn:

“Rất tình cờ Trăng chẳng nói đón đưa
Trăng vẫn đến dù không lời hò hẹn
Trăng chan chứa  ân tình nơi tôi đến
Trăng thủy chung theo từng bước  tôi về“

Ánh trăng đêm ấy dịu dàng tỏa ánh sáng dịu hiền xuống vạn vật, khiến những dòng sông vạt rừng trở nên huyễn mộng đẹp lạ lùng. Trăng vẫn đi theo suốt chuyến bay dài, và tôi bỗng bật cười khi hiểu rằng chỉ có con tàu chuyển động , như con người đi khắp nơi mà vầng trăng thì vẫn ở đó chung thủy đợi chờ. Miên man nhìn trăng tôi lại nhớ đến những người bạn mình vừa chia tay, cái tình ấy cũng đầy như một vầng trăng, để khi tôi đến lúc tôi về, vẫn mang theo cái tình ấm áp ấy.

Đêm hôm qua, phải rồi, đêm hôm qua đã bước qua tháng Mười mới thấy gió chuyển mùa đem thu tới nơi tôi ở. Lúc ấy khoảng nửa đêm về sáng tôi nghe tiếng chuông gió reo leng keng ngoài giàn hoa ti gôn, và cánh cửa sau bật mở cho gió thu ùa vào căn phòng ấm. Thế là mùa thu đã trở lại, buổi sáng, khi ra vườn tôi đã thấy bao nhiêu lá khô rụng đầy trên sân, mùa thu đã tới với khu vườn của tôi, hay mùa thu đã tới trong tâm hồn tôi với những chiếc lá rụng tấp vào nhau hò hẹn. Nhìn lá rụng, tôi bỗng dưng nhớ đến mẹ tôi, ngày xưa ấy khi tuổi còn niên thiếu, tôi vẫn thường theo mẹ ra vườn quét lá. Tiếng chổi tre xoèn xoẹt trong mảnh vườn mà ở đấy có bao nhiêu lá tre, lá xoài, lá ổi, mẹ tôi gom lại đốt thành tro rồi trộn chung với đất, vun vào vườn rau, vườn đậu.

“Mảnh vườn quê tỏa khói lúc chiều buông
Là lúc ấy mẹ tôi đang đốt lá
Khói lá chơi vơi hong đời vất vả
Lấy tro tàn vun bón luống ngô khoai”

Nhìn lớp lá khô màu tàn phai theo gió cuốn nằm chất lên nhau ở một góc vườn, nghĩ về  định luật tuần hoàn của vũ trụ, những chiếc lá xanh, lá vàng, lá đỏ rồi một ngày cũng sẽ thành những chiếc lá khô. Hiểu được điều đó lòng tôi cảm thấy nhẹ tênh khi nghĩ về sự Sinh Tử của con người và vạn vật:

“Ở quê người những chiều nắng thu phai
Nhìn xác lá rụng đầy trên mặt cỏ
Rồi một mai những lá vàng, lá đỏ
Cũng buồn hiu thành những chiếc lá khô”

Thời gian qua nhanh, đã bao nhiêu mùa thu qua đi trong cuộc đời, mẹ tôi đã khuất bóng từ lâu, hình ảnh mẹ tôi mập mờ như chiếc lá khô, ẩn khuất trong đó là những chiếc lá xanh, lá vàng, lá vàng, lá đỏ, những óng ả của cuộc đời sẽ có lúc đổi màu để thành làn khói bay lên bầu trời miên viễn:

“Như mẹ tôi đã về với hư vô
Tựa làn khói bay lên trời vô tận
Những mùa thu của đời người rất ngắn
Đến rồi đi không trở lại bao giờ”

Mùa Thu là mùa của lá rụng, ai cũng ngẩn ngơ nhìn cảnh tàn tạ của những chiếc lá khô đã sống hết một đời của lá, rơi xuống và nằm thinh lặng trên mặt cỏ. Riêng tôi, mỗi lần quét lá trong mảnh vườn nhỏ của mình lòng vẫn  bùi ngùi nhớ lại ngày xưa, những buổi chiều xem mẹ vun lá và đốt lá trong vườn, quà cho con chỉ là củ khoai nướng thơm lừng còn tươm mật nóng hổi, có lẽ đã trở thành những kỷ niệm khó quên  thời niên thiếu.

Nguyên Nhung
( Mùa Thu, 2011)