Thăm Lisbon, quê hương Vasco da Gama

Hà Bạch Trúc

Có bao giờ bạn ao ước … mỗi năm vào một ngày đặc biệt nào đó, sinh nhật của bạn hay kỷ niệm ngày thành hôn của bạn chẳng hạn, bạn sẽ ở một nơi khác nhau trên thế giới? Nơi đó có thể là bất cứ một chỗ nào bạn chưa từng đặt chân đến mặc dù ở gần địa phương bạn sinh sống, mà cũng có thể là một thành phố nào đó ở một nước gần hay thật xa. Cách đây mấy năm, bỗng nhiên tôi có điều ước ao đó và từ đó tới nay, hàng năm tôi cố gắng thực hiện điều ước của mình một lần. Thật ra điều này cũng không khó thực hiện lắm, cái khó là chọn nơi nào để đi?

Năm 2010, tôi chọn thành phố Lisbon của nước Bồ Ðào Nha. Tại sao chọn Lisbon? Vì Lisbon là một trong số 25 thành phố sinh động nhất thế giới và riêng ở Âu châu, Lisbon là thành phố đứng hạng thứ 7 được du khách viếng thăm nhiều nhất. Ngoài ra một điều thú vị nữa khi biết Lisbon được đặt theo tên của Ulysses, vị vua anh hùng đã nghĩ ra diệu kế con ngựa thành Troy giúp ngài thắng trận, nổi danh muôn thuở. Ngày xưa tên của thành phố này được viết là Ulyssippo trong tiếng Latin, đôi lúc trở thành Olissipo hay Olissipona trong tiếng Hy Lạp và đến nay thì còn lại Lisbon. Trên đường trở về quê sau khi thắng trận, Ulysses đã dừng lại một thời gian và đóng đô tại Lisbon, cho nên có thuyết cho rằng Lisbon là do Ulysses dựng lên vậy. Chắc hẳn bạn đã xem phim Troy (2004) do hai tài tử trứ danh Brad Pitt và Orlando Blom thủ vai chính?

Lisbon thuộc vào hàng thành phố cổ nhất thế giới, lâu đời hơn cả London, Paris hay Rome. Cũng giống như Rome, San Francisco và Amman (thủ đô Jordania), Lisbon tọa lạc trên bảy ngọn đồi, do đó Lisbon còn được gọi là thành phố bảy đồi. Ðã có thời gian dưới sự cai trị của dân tộc Moors (gốc Phi Châu và Ả Rập theo đạo Hồi) trước khi trở về Thiên chúa giáo, cho nên Lisbon và vùng phụ cận có rất nhiều di tích và kiến trúc theo kiểu Moors. Ngày nay Lisbon là thủ phủ của Bồ Ðào Nha về mặt chính trị, kinh tế cũng như văn hóa.

Khí hậu. Lisbon chịu ảnh hưởng vùng biển Ðịa trung hải nên khí hậu khá ôn hòa và dễ chịu; mùa đông không quá lạnh (ngày trung bình 150C, đêm 80C) và mùa hè rất ấm và dài 6 tháng. So với những thành phố khác ở Âu châu thì Lisbon có mùa đông ấm nhất.

Di chuyển. Phi trường quốc tế của Lisbon là Portela Airport nằm cách trung tâm thành phố bảy cây số về phía Ðông Bắc. Không có metro hay xe lửa nối liên phi trường với trung tâm cho nên bạn chỉ có thể đi bằng xe taxi hay xe buýt. Ði taxi mất chừng 15 phút và khoảng €10 một chuyến; đi xe buýt (AeroBus) chỉ tốn €3,50 mà vé lại có hiệu lực 24 tiếng đồng hồ cho nên bạn có thể xử dụng vé này cho đến ngày hôm sau trên tất cả các phương tiện công cộng trong thành phố. Xe aerobus có tất cả 3 tuyến đường khởi hành từ phi trường đến gần như mọi nơi trong thành phố, kể cả khu trung tâm và ga xe lửa Cais do Sodré.

Có 3 phương tiện di chuyển công cộng trong Lisbon, đó là xe buýt, xe tram cổ (còn gọi là eléctrico) và metro. Cả ba đều dễ xử dụng, rất tiện lợi và khá rẻ. Xe buýt và tram giá mắc hơn metro một chút. Metro thì rẻ hơn và đi nhanh nhất, nhưng bạn không nhìn được quang cảnh thành phố hai bên đường như khi đi buýt hay tram.

Eléctrico là những chiếc xe tram cổ màu vàng hay màu đỏ mang số 28, dài độ mươi thước, trông bề ngoài rất cổ xưa. Bên trong cũng xưa như bên ngoài vì vách, trần và khung cửa đóng bằng gỗ lâu ngày lên nước bóng ngời. Xe chạy không nhanh nhưng được du khách ưa thích vì vẻ cổ xưa và ngoạn mục. Không có gì thú vị cho bằng ngồi xe eléctrico chạy chầm chậm lòng vòng trong khu phố cổ, qua những con đường chật hẹp ngoằn ngoèo, lên đồi xuống dốc liên hồi vì thành phố Lisbon nằm trên bảy ngọn đồi kia mà. Cứ mỗi lần xe cua hay lên dốc xuống dốc là tài xế liền tay quay cái chuông tròn hình bánh xe kêu leng keng nghe rất vui tai và đặc biệt. Có hôm tôi bỏ cả nữa ngày trời chỉ để đi xe eléctrico cổ này, từ trạm đầu đến trạm cuối rồi sang qua xe khác để làm lại cuộc hành trình, như thế không biết bao nhiêu lần mà vẫn không chán.

Nếu bạn phải tự túc di chuyển bằng phương tiện công cộng thì bạn nên mua một trong hai loại vé sau đây: Lisboa Card hay 7 collinas card (còn gọi là Viva viagem). Chỉ nên mua Lisboa Card nều bạn dự định sẽ đi thăm nhiều di tích lịch sử và bảo tàng viện. Vé có bán ngay tại phi trường Lisbon (Tourist Information), giá 1 ngày €17, 2 ngày €29,50 hay 3 ngày €35 (2012). Với vé này bạn có quyền xử dụng tất cả các phương tiện xe công cộng trong Lisbon, bao gồm buýt, metro, tram và elevadores (là 4 thang máy công cộng đưa người dân từ khu phố dưới lên khu phố trên), và cả xe lửa từ Lisbon đến các thành phố lân cận như Cascais và Sintra. Ngoài ra với Lisboa Card bạn sẽ vô cửa miễn phí tại 27 địa điểm tham quan và viện bảo tàng (thí dụ tháp Belém và tu viện Mosteiro dos Jerónimus) và ở nhiều nơi khác kể cả tiệm buôn hay nhà hàng, bạn sẽ được giám giá có khi đến 50%. Bạn có quyền dẫn theo hai trẻ em dưới năm tuổi; từ 5 đến 11 tuổi có vé Lisboa card giá rẻ gần phân nửa.

Nếu chỉ cần vé xe để đi lại trong Lisbon mà thôi, thì bạn có thể mua vé 7 collinas card €3,75 một ngày, có thể mua luôn một lúc cho nhiều ngày. Ngoài tiền xe (ví dụ €3,75) phải cộng thêm tiền cái vé (€0,50); cái vé này xài được trong vòng một năm, lúc nào cần bạn có thể xạc (gọi là zapping) thêm tiền xe vô đó. Với vé viva viagrem bạn có quyền xử dụng phương tiện metro, tram (electrico) và phần lớn các xe buýt trong phạm vi Lisbon. Khi rời Lisbon, bạn có thể trả lại cái xác vé (nhớ xài hết tiền trên đó) để được hoàn trả €0,50.

Linh hồn thành phố. Nếu bạn là người thích những gì cổ xưa thì ngay tại trung tâm thành phố, bạn sẽ tha hồ lang thang trong khu Alfama là khu phố cổ nhất còn sót lại sau trận động đất lớn năm 1755. Chính phố cổ này, với những con đường nhỏ hẹp, dài ngoằn, cong queo và lên xuống bất chợt, đã tạo nên không khí đặc biệt cũng như sự duyên dáng của Lisbon. Một khu phố xưa nữa là Bairro Alto, tọa lạc trên một đồi cao, đứng đó bạn sẽ phóng tằm ngoạn mục nhìn xuống khắp thành phố và cả con sông Tagus phiá dưới. Gần đó còn có lâu đài Castelo de São Jorge mà du khách không thể nào bỏ qua.

Quang cảnh Lisbon dưới chân lâu đài Castelo São Jorge

Xe tram cổ (eléctrico)

Một khu phố khác mà bạn nhất định phải đến thăm, đó là khu Belém. Nơi đây có hai di tích được UNESCO công nhận di sản thế giới, đó là tháp Belém Tower và tu viện Jerónimos Monastery (đóng cửa ngày thứ Hai, vào cửa miễn phí nều có Lisboa card).

Hai di tích này quả rất đẹp và ăn ảnh, đứng ở gốc độ nào bạn cũng sẽ có những tấm hình thật đẹp. Trong tu viện Jerónimos bạn sẽ được một bất ngờ thích thú khi nhìn thấy ngôi mộ của Vasco da Gama, nhà hàng hải Bồ đào nha thế kỷ 15.  Ông chính là người đã tìm ra và thiết lập hải trình nối liền hai nước Bồ đào nha và Ấn độ, nhờ đó đã khiến vua Manuel I trở thành vị vua giàu nhất Âu châu thời đó, đồng thời đưa đất nước của ông lên hàng bá chủ thương mãi trên vùng biển Ấn độ dưong trong suốt thời gian dài hơn một thế kỷ.

Mộ Vasco da Gama

Tháp Belém được xem là biểu tượng của xứ Bồ đào nha và của Thời đại Khám phá và chinh phạt, là nơi xuất phát của biết bao đội thuyền đi tìm đất mới.

Tháp Belém, biểu tượng của Bồ đào nha (1515)

Tu viện Jerónimos, công trình kiến trúc độc đáo (1502)

Nếu thích viện bảo tàng thì bạn hãy đi thăm bảo tàng viện Calouste Gulbenkian nổi danh nhất của Lisbon, hay bảo tàng viện về Gạch men (Tile Museum), về Xe ngựa (Coach Museum) hay về Nghệ thuật cổ (Ancient Art museum) hoặc Nghệ thuật đương thời (Chiado Museum). Lisbon cũng có rất nhiều nhà thờ đẹp, chạm trổ bằng vàng du nhập từ xứ Brasil.

Hôm nào thích đi mua sắm thì bạn hãy đến khu Rossio cũng ở tại trung tâm. Khu này tương đối mới vì được xây dựng sau trận hỏa hoạn 1755 theo mô hình đô thị tân tiến, với hai công trường lớn Praça do Rossionơi tập trung các tiệm cà phê, nhà hàng và hí viện, vàPraça do Comércio ngay bên bờ sông Tagus.  Sang hơn nữa thì bạn đến khu mua sắm Chiado.

Len lỏi qua những ngõ hẻm tuy chật hẹp nhưng sạch sẽ và đầy bóng mát, thế nào bạn cũng có lúc đi qua một vài cửa tiệm bán những miếng gạch mỏng tráng men (azulejos) đủ các đề tài và màu sắc. Ðó có thể là những chữ cái trong mẫu tự la tinh, những con số hay những hình thù chim cá, chạm trổ công phu với màu men rất đẹp. Du khách thường mua những miến gạch dẹp và mỏng này về làm số nhà treo trước cửa. Ðây chính là sản phẩm tiêu biểu của xứ Bồ. Bạn đừng quên mua nhé.

Muốn thưởng thức trọn vẹn truyền thống và văn hóa bản xứ, bạn vào một quán rượu hay quán cà phê hoặc nhà hàng nào đó để nghe nhạc sĩ và ca sĩ trình diễn nhạc fado là điệu nhạc cổ truyền của dân tộc Bồ đào nha. Giá cả ở nơi đây dĩ nhiên mắc hơn những nơi khác.

Hương vị. Nằm ở vùng biển Ðịa trung hải nên dân bản xứ nói chung và dân Lisbon nói riêng ăn nhiều cá. Món cá mòi (sardines) nướng và mực tươi nướng cũng như các loại hải sản rất phổ biến trên tất cả thực đơn và đều được du khách ưa chuộng. Bạn vốn là người ít ăn cá vì sợ xương và sợ tanh chăng? ở Lisbon tôi bảo đảm bạn có thể ăn cá mỗi ngày trong suốt một tuần lễ mà vẫn thấy ngon và không chán. Khu vực nào cũng có những tiệm bánh lớn bán rất nhiều loại bánh khá ngon; đặc sản có bánh pasteis natalias vỏ dòn mà nhân lại mềm và béo ngọt. Nơi đâu dân địa phương cũng mua bán tấp nập, tạo bầu không khí vui và sinh động. Về rượu thì xứ Bồ có đặc sản là rượu porto, nổi tiếng thế giới. Rượu này xuất xứ từ thành phố Porto (còn gọi là Oporto) cách Lisbon chỉ vài giờ xe. Hôm nào bạn muốn đi thăm dân tình địa phương, xem họ sinh sống ra sao thì có thể đến thăm chợ Mercado da Ribeira (địa chỉ: Avenida 24 de Julho, Lisbon) bán đủ loại trái cây, rau tưoi và thịt cá, mở cửa từ 5 đến 14 giờ. Ðặc biệt chợ này ngày thứ hai không bán thịt và cá. Bạn nào thích đi shopping thì đến các trung tâm thương mại lớn như Colombo (metro đến trạm Collegio Militar) hay El Corte Inglés (nằm ở nhiều địa điểm).

Kiến trúc. Môt đặc điểm khác của Lisbon là những cây cầu rất cao và rất đẹp, như cầu 25 tháng 4 (Ponte 25 de Abril) do cùng một kiến trúc sư của cầu San Francisco bên Mỹ thiết kế. Cầu mang tên này để kỷ niệm cuộc Cách mạng Cẩm chướng (Carnation revolution) thành công ngày 25-4-1974 chấm dứt chế độ độc tài Salazar. Ngoài ra còn có cầu Ponte Vasco da Gama dài nhất Ấu châu (17,2 km).

Thắng cảnh vùng phụ cận. Ðã đến Lisbon thì bạn nên bỏ ra một hai hôm để đi thăm viếng một vài thắng cảnh gần đó, như Cascais hay Sintra chẳng hạn.

Cascais cách Lisbon 25 cây số, ngày xưa là một làng đánh cá khiêm nhường nhưng nay đã trở thành một bãi biển thanh lịch thu hút nhiều du khách từ khắp nơi trên thế giới. Ðặc biệt ở đây là những vỉa hè và quãng trường lót gạch đen trắng theo kiểu mosaic dợn sóng trông rất lạ mắt, hay những căn nhà có mặt tiền phủ gạch men ngộ nghĩnh vô cùng. Những bản tên đường đều mang nét vẽ công phu và bằng gạch men màu sắc tuyệt đẹp. Thảo mộc sum xuê lá xanh chen lẫn bông hoa đủ màu đủ loại, nhà nào cũng trồng cây xanh và hoa nên dù giữa buổi trưa hè nắng gắt bạn vẫn có cảm giác mát dịu. Những ngôi nhà xinh xắn và xưa nhiều thế kỷ nhưng vẫn được giữ gìn hoàn hảo đã tạo nên nét đẹp và sự quyến rũ của Cascais. Bạn có thể vào thăm bảo tàng viện Castro Guimarães Museum vốn là tư dinh của bá tước Castro Guimarães, để hiểu thêm về cuộc sống của giới thượng lưu quý tộc ngày xưa.

Bãi biển Cascais

Phố thị Cascais

Từ Lisbon đến Cascais nhanh nhất là đi bằng xe lửa từ ga trung tâm Cais do Sodré, vé một lượt là €1,40 (2011). Cẩn thận chọn đúng chuyến xe vì có chuyến dừng lại ở mọi ga nhưng chỉ chạy đến Oeiras rồi quay đầu trở lại Cais do Sodré; còn có chuyến tuy không dừng mọi nơi nhưng sẽ chạy đến tận Cascais. Trên xe bạn nhớ chọn ngồi bên trái, lượt về thì ngồi bên phải sẽ chiêm ngưỡng được cảnh đẹp bên ngoài vì xe lửa chạy dọc bờ sông và bờ biển. Khi qua ga Estoril, sẽ nghe cả tiếng sóng vỗ ghềnh đá, vì ga này nằm ngay trên vách đá phiá dưới là biển.

Sintra. Nếu bạn không muốn tắm biển mà thích lên núi tìm cảnh đẹp và khí hậu mát mẽ thì có thể đi thăm Sintra, cũng chỉ cách Lisbon độ 20 cây số. Có xe lửa chạy trực tiếp từ ga Rossio đến Sintra trong vòng 40 phút và mỗi 20 phút có một chuyến, giá khoảng €2 một lượt, miễn phí nếu có Lisboa card. Sintra là một làng nhỏ đẹp như cổ tích với những lâu đài thời Trung cổ, được UNESCO thừa nhận là di sản thế giới. Nổi tiếng nhất ở đây là cung điện Pena (Pena National Palace), một thời là nơi nghỉ mát của hoàng triều, độc đáo vì nằm cheo leo trên một đỉnh đồi cao nhìn xuống toàn vùng Sintra, và lâu đài của người Mooren (Castle of the Moors) có bức trường thành thật hùng vĩ bao bọc chung quanh. Leo lên chót vót của thành trì này, bạn sẽ cảm nhận được sức mạnh và sự dũng cảm của người xưa cũng như tinh thần bất khuất chống giặc ngoại xâm để bảo vệ chủ quyền lãnh thổ của họ.

Lâu đài Pena ở Sintra

.

Bức trường thành thời Moor

Tại làng Sintra, có một tiệm ăn rất lịch sự và ngon mà lại rẻ, nằm ngay bên cạnh Tòa Thị chính Sintra (cũng là một di tích kiến trúc) cách ga xe lửa không xa, tên là Restaurante Regional de Sintra, điạ chỉ Travessa do Municipio 2. Người dân địa phương đến ăn rất đông, du khách có người trở lại mỗi ngày sau khi đã ăn qua một lần. Trên thực đơn có món Arroz de Marisco/Seafood stew with rice, tức là cơm hải sản (€ 24 giá 2012). Món này được dọn lên trong một cái thố lớn có nắp đậy. Lớp dưới cùng là cơm, trên đó là những lớp hải sản đủ loại như cá, tôm, mực, hào, sò huyết, v.v.. tẩm đều bằng một chất nước sốt rất ngon. Chỉ cần dở nắp lên, trong khói thơm nghi ngút, bạn sẽ thấy hiện ra một bức tranh hải sản đủ màu sắc vô cùng hấp dẫn. Ðây là món ăn phổ biến của dân địa phương. Hai thực khách có sức ăn trung bình chỉ cần gọi một món cơm hải sản này là đủ no rồi. Chính người hầu bàn cũng sẽ khuyên bạn như thế.

Tòa thị chính Sintra 

Cơm hải sản       

Nét đẹp đáng yêu. Lisbon là một thành phố biết dung hòa cổ và kim, biết giữ gìn vẻ đẹp cổ truyền song song với mọi phát triển hiện đại, nên để lại ấn tượng đẹp trong lòng du khách, dù chỉ ghé thăm vài ngày ngắn ngủi. Có thể nói Lisbon như một người đàn bà đẹp, tuy không còn trẻ nhưng vẫn còn phảng phất nét đẹp ngày xưa và nhất là vẫn giữ được sự duyên dáng của mình. Cộng thêm yếu tố người dân hiền hòa, lịch sự, tuy hiếu khách nhưng không vồ vập du khách một cách quá lố, khí hậu ôn hòa, thực phẩm dồi dào tươi ngon, phương tiện di chuyển dễ dàng tiện lợi và nhất là giá cả phải chăng, khiến Lisbon muôn đời đáng yêu và quyến rũ.