SỐ 27 - THÁNG 7, NĂM 2005

 

Thư Tòa Soạn

Thơ
Bạch phiến
Hoàng Du Thụy
Những trưa nắng cũ để, dành
NNguong
Những tiếng hát bão giông
Phạm Hồng Ân
Áo em ngày cũ
Huỳnh Kim Khanh
Hè xưa
Trần Việt Bắc
Tơ sầu canh thâu
Hoàng Mai Phi
Mong một lần chim gãy cánh phù vân
Tôn Thất Phú Sĩ
Tình em
Maihoado
Mây hạ
Vũ Hoàng Thư

Truyện ngắn, Tâm bút
Mùa hè săn đuổi
Thi Vũ
Căn cước tháng tư
Nguyên Nhi
Dạ khúc
Phan Thái Yên
Nhạt màu phố cũ
Song Thao
Nhà tù conex
Nguyễn Hồng Quang
Một cái Tết bị lãng quên
Tầm Xuân
Chùm phượng vỹ
Cỏ Biển
Điện thư
Hoàng Mai Phi
Hành trình về lứa tuổi đôi mươi
Hoàng Quốc Việt
Những bài thơ TTPS
Doãn Quốc Sĩ
Haiku và những cơn nắng hạ, II
Vũ Hoàng Thư

Dịch thuật, biên khảo
Sống thiện chết lành (2)
Ngô Văn Xuân
Nguyễn Du trong thi ca Việt Nam - Kỳ 14
Hoàng Thiếu Khanh

Truyện dài
Thằng Nèm
Trần Phú Mỹ
Vô tình cốc - Kỳ 21
Huỳnh Kim Khanh


 

Những bài thơ Tôn Thất Phú Sĩ

 

Một hôm nọ nhà thơ Việt Hải có gửi cho tôi dăm bài thơ tiêu biểu cho nhà thơ Tôn Thất Phú Sĩ, mà tôi xin đề tắt là TTPS. Tôi đọc thơ TTPS hôm nay, tôi chạnh lòng nhớ về nhiều năm về trước đây khi anh em bạn bè chúng tôi sinh hoạt thơ văn tại Hà Nội trước 54 và tại Sài Gòn trước 75.

"Biển" là tên của bài thơ mà nhà thơ của chân trời Ba Lê thơ mộng đã sáng tác để kể về giấc mộng hải hồ của người sĩ quan hải quân VNCH, khi anh vượt muôn trùng, băng đại dương. Dưới đáy sâu của lòng đại dương anh nhắn nhủ ước mơ của mình:

"Biển ơi ! cho ta giòng máu
Giang hồ từ thuỡ me sinh
Ta đi biển xanh màu nước
Ta về biển trắng bạc tình
Trùng dương cho ta gởi lại
Người tình yêu dấu ta thương"

Sự bóng bẩy của thơ TTPS làm tôi liên tưởng đến thơ của Vũ Đình Liên trong bài "Chi phôi":

"Ở chốn đường khơi ta tưởng đến em
Xa xôi nên lại nhớ nhung thêm
Than ôi phiêu dạt đời mưa gió
Mà chút tình xưa vẫn chẳng quên"

Thơ của Thế Lữ cũng linh động không kém qua những vần thơ xao xuyến:

"Làn gió qua hiên vi vu thổi
Hồn xuân nhuốm thảm chí phiêu lưu
Than ôi ! Mê mãi theo mây nước
Đâu phải lòng ta chẳng biết yêu"

Nhà thơ R. W. Raymond đặt bài thơ "Bài ca" (Song), tôi phỏng dịch lời Việt như sau, chú thích (1):

"Anh sẽ yêu em vương tình trong gió
Như tình vũ bão, như bền duyên
Để xóa tan dâu bể án đường
Để không màng lý lẽ đúng sai ?
Dẫu đam mê cơn gió tình trường
Chẳng bao giờ vĩnh viễn yêu đương.

Nhà thơ TTPS của vùng trời đại dương biển mộng cho những sóng gió giữa biển cả trùng dương hay tình cô gái nhỏ dỗi hờn, sự đam mê hải hồ gắng liền với sự thủy chung của người em nhỏ ở hậu phương. Phải chăng tình yêu đông tây của 2 nhà thơ Raymond và TTPS có những diểm tương đồng. TTPS với bài "Trăm Năm Anh Theo Biển":

"Trăm năm anh theo biển
Trăm năm em theo anh
Biển dỗi hờn dậy sóng
Em dỗi hờn lặng thinh

Anh yêu ngàn khơi rộng
Có tấm lòng bao dung
Người yêu anh bé nhỏ
Thương mến màu thuỷ chung"

Nhà thơ Quang Dũng trong bài "Trắc Ẩn" cho thấy sự nhớ nhung giữa hai người. Những câu thơ nặng trĩu niềm nhung nhớ như:

"Chiều ấy em về thương nhớ ai ?
Tôi chắc đường đi đã rất dài
Tim tím chiều hôm lên bóng núi
Dọc đường mờ những cánh hoa phai."

Trong nỗi niềm như nhà thơ Quang Dũng, TTPS ẩn chứa tâm sự trong bài thơ "Anh Ở Bên Này Tuy Rất Xa", nhà thơ TTPS diễn tả ý thơ khi hướng về bên kia bờ đại dương trong năm tháng dài mà lòng cô liêu:

"Anh ở bên này tuy rất xa
Gởi về em gái rất thật thà
Lời thương yêu đó... không dối trá
Từ trái tim hồng anh nói ra

Anh ở bên này tuy rất xa
Bắc thang lên hỏi ánh trăng già
Trăng bao nhiêu tuổi đời cô tịch
Trăng vẫn là trăng riêng của ta."

Khi lòng trao hẹn ước vĩnh viẽn, nhà thơ Tế Hanh phác họa bài thơ "Tình Yêu và Vĩnh Viễn" mà lời như sau:

"Anh gặp em trong thời biến chuyển
Vừa ban mai sao đã ban chiều ?
Anh biết dù tình yêu không vĩnh viễn
Vẫn đi tìm vĩnh viễn của tình yêu."

Kế tiếp là bài thơ "Tình Không Biên Giới Không Thời Gian", TTPS nói đến sự kiện đi tìm một tình yêu thiên thu, tựa như nhà thơ Tế Hanh đi tìm một tình yêu vĩnh viễn trong thơ của ông:

"Từ thuở xa xưa đã biết là:
Tình yêu không có tuổi phôi pha
Vừa 16 tình đầu thổn thức
Đến 60 tim vẫn thiết tha

Ban sơ 16 xinh như mộng
Hai đứa vu vơ bắt bướm hồng
60 rồi trái tim rướm máu
Tình buồn rơi trên lá sầu đông

Dù em có hận hay oán trách
Tình xưa vẫn không chết đâu em
Có gì xa vắng từ sâu thẳm
Thiên thu muôn kiếp vẫn đi tìm."

Mùa xuân về trong thơ Hồ Dzếnh có tình cho nhau trong chờ đợi, mong nhớ suốt thiên thu:

"Anh chờ đợi em suốt bấy lâu
Nhủ thầm: Xuân thắm chả phai đâu
Một khi xuân thắm là mong nhớ
Và cả thiên thu: vĩnh viễn sầu."

Trong bài "Mùa Xuân Năm Ngoái" TTPS gửi tặng người tình của anh hoa mùa xuân từ năm rồi đến năm nay trong chờ đợi của mộng tình bỏ neo ngóng trông, ý không xa thơ của thi sĩ Hồ Dzếnh là bao:

"Với tay hái nụ hoa trên cành
Gởi tặng về anh một mùa xuân
Mùa xuân năm ngoái trong như ngọc
Mùa xuân này sao thấy bâng khuâng
...
Nghe như chim hót thoáng qua đèo
Một mănh trời xuân rơi rớt theo
Giọt sương c̣òn đọng trên môi mặn
Mà ngỡ tì́nh anh đang bỏ neo !"

Thi sĩ Richard M. Milner của Vương quốc Anh trong bài thơ "Only We", mà tôi phỏng tác ra bài Việt ngữ là "Chỉ Hai Chúng Mình” (2):

"Môi thương ánh mắt chúng mình
Yêu tình sống chết bóng hình có nhau
Em, anh dẫu có thế nào
Đôi ta duyên nợ tình trao hai người."

Như ý tưởng của Milner, nhà thơ TTPS ngợi ca tình yêu có những mặn nồng có nhau. Bài "Khi Em Nằm Ngủ" là một giấc ngủ như mơ, nét hồn nhiên khiến tác giả bên đi bao ưu phiền, như thế những ý nghĩ của những vần thơ đông tây có những giá trị chung trong cuộc sống:

"Một ít buồn trong giấc ngủ say
Bỗng dưng thoáng thấy mắt em cười
Như có điều chi em muốn nói
Thẹn thùng đôi má ửng hồng tươi

Có thể em vừa nghĩ đến ai
Anh đi rón rén đến bên giường
Sợ động hồn em lay tỉnh mộng
Hôn nhẹ bờ môi một chút thương

Ngủ đi, em ngủ rất hồn nhiên
Cho anh xin hết những ưu phiền
Hương đêm thoang thoảng mùi hoa dại
Vì ai em phải cứ nằm mơ."

Thơ của Tôn Thật Phú Sĩ mang nét dịu dàng, lời thơ trung thực, mượt mà. Nếu phải đi tìm sự tương đồng về giá trị đông tây, thơ TTPS dồi dào không kém. Và nếu phải đọc những vần thơ tiền chiến và thơ của TTPS thì thơ anh có những nồng nàn chẳng kém người đi trước.

Tôi thành thực chia vui cùng anh cho hình thành tuyển tập những bài thơ Tôn Thất Phú Sĩ.

Doãn Quốc Sỹ
Houston, 24/05/05.


Chú thích:

(1): bài thơ “Song:

Shall l love you like the wind, love,
That is fierce and strong,
That sweeps all the barriers from its path
And reeks not right or wrong?
The passion of the wind, love,
Can never last for long.

R.W. Raymond


(2): bài thơ “Only We”

Lip on lip, and eye to eye
Love to love, we live, we die
No more thou, and no more I,
We, and only we!

Richard M. Milner