Tản mạn - Gọi nắng

Vũ Hoàng Thư

lẳng giò hoa
em cười lúm
mùa nắng

Nắng vỡ xuống chòm lá trải vàng một màu xoài chín lịm. Chất ngất mật ngọt hạ. Say nồng nung bốc không gian thành một màu trắng lập lòa thị giác. Bây giờ trắng là kết tinh quang phổ, của những xanh hy vọng biển khơi khấp khởi, những tím chiều đợi chờ hoàng hôn, và của vàng rực rỡ lên dòng sông cuối ngày. Và sông trôi đi mang theo thơ dại hồng hoang. Lung linh trắng của hoa nắng vẽ bâng quơ dưới hàng cây theo âm điệu kèn nghẹn vút cao rồi trầm đục. Tiếng kèn lùa ngập không gian xới vòng luống nhớ. Nhạc sĩ gọi nắng về pha lên áo, cho áo thôi là áo, cho người con gái loãng tan vào nắng. Đâu là nắng, đâu là áo ? Chỉ còn một niệm tình trên vùng lân hư bay về vòng gáy trắng.

Tôi đứng đó một ngày tháng sáu nhớ về một ngày tháng sáu nắng đứng ở quê nhà. Nắng đứng vì mặt trời chiếu thẳng vào đỉnh đầu, tia thẳng không còn chếch, mười hướng nắng chang, mọi sự như ngừng. Khi đó gọi là ngọ, còn gọi là trùng bóng vì người và bóng nhập làm một giữa trưa. Tuổi nhỏ mẹ cấm đi chơi giờ ngọ vì giờ đó người đi sẽ không có bóng giống như ma quỷ, chúng sẽ tưởng là đồng loại và hớp lấy thần hồn. Thì ra thế, người khác ma quỷ ở một chiếc bóng. Có ai ngờ với chiếc bóng con người còn ranh mãnh hơn cả quỷ ma. Người ôm lấy cái bóng mình, mặc cho nó những chiếc áo giống như mình đang mặc. Chiếc áo lãnh tụ, chiếc áo khoa bảng, chiếc áo tu hành, đôi khi chỉ là những chiếc áo thuê, chiếc áo đóng tuồng. Dầu những chiếc áo rách nát tả tơi theo luật đào thải của thời gian nhưng cái bóng vẫn bám lấy áo xưa. Người và bóng say sưa sống trong vai tuồng quá khứ đã mất, khó biết được đâu là người, đâu là bóng. Như thế hàng ngày họ lên đồng, quên mất vào giờ ngọ họ sẽ đi đứng múa may quay cuồng như những con ma thiếu bóng.

người nhìn xuống
bóng bỏ đi
giờ ngọ

Hãy gọi nắng về cho tan hết những bóng ma, cho người con gái loãng tan vào nắng. Nàng sẽ vẽ màu lên thành quách đen đúa của hoàng thành. Phía đó Thành Nội nung nóng trên bờ tường rêu. Hồ sen đứng gió mặt phẳng lì. Trong im ắng nhiệt đới, những nụ sen non vừa nhú, mơn mởn hồng. Từ rong rêu buồn bã, sen chồi lên hít thở lấy không gian xanh ở trên. Một phương thế tự tại mà từ ngàn xưa lối ngồi kiết già bắt nguồn từ hình ảnh một nụ sen, padmasana, đã được Ấn độ giáo và Phật giáo áp dụng trong lúc tham thiền nhập định. Dáng ngồi như một khuôn hình tam giác đứng, đầu là chóp đỉnh thông tri cùng năng lực vũ trụ bên ngoài, bề đáy của tam giác là bàn tọa vững chắc không lay chuyển, tứ chi từ đó tỏa ra như cánh sen nở hoa. Nhân cách trí tuệ Đông Phương hiện rõ ngay ở cả một thế ngồi. Mùa nước khô hay mưa ngập nước, sen thích nghi lên xuống theo môi trường mà không mất rể. Thảnh thơi làm sao khi không phải bám víu, ràng buộc vào đâu. Hoa vương lên, nuôi dưỡng bằng địa ngục bùn đen bên dưới. Con người đánh mất sự an nhiên về thực tại trước mặt khi ý niệm sinh khởi từ những cặp đôi trong vòng đối đá, thiên đàng –  địa ngục, hạnh phúc – khổ đau. Sen không bận tâm như thế, sen vẫn là sen cho dù ở trên không hay ở dưới bùn. Cứ thế sen nở và thả hương bay từ tốn. Như nhiên trong cái đương-là. Một ngày nắng tháng sáu bên hoàng thành ở Huế, sen kể tôi nghe về nhất thể trong hàm hỗn nhị nguyên.

trong gió đưa
hương sen nở
tịnh tâm

Không có phượng sẽ không có hè và lớp học. Hối hả chạy ùa khỏi cổng trường giờ tan lớp, tuổi thơ đi bắt nắng. Bắt cánh chuồn chuồn và bắt thinh không khi chuồn chuồn cất cánh. Cuối cùng ta bỏ lại ngôi trường, bỏ lại những con đường bước cũ. Cứ thế người chạy theo cuộc bắt nắng dài thật dài. Một vài điểm mốc đâu đó khiến ta ngừng lại ngắm và nhớ. Nhớ lao lung trong ngày ắp nắng nghe Huế tỉ tê một điệu Nam Ai buồn. Tỉ tê trên hàng phượng đỏ ngập góc phố. Nhớ đến hàng phượng tím Jacaranda thơm ngát mùa hè cách một nửa địa cầu. Jacaranda có dần dà thay thế được phượng đỏ trong lòng người lưu vong? Tiếc nuối hay không tiếc nuối về một sắc màu đã không tìm lại được muôn đời vẫn là câu hỏi không có câu trả lời. Tôi bước trên đường Trần Hưng Đạo, con phố chính của Huế tuổi thơ ngày nào nhìn lính hiến binh Pháp đầu đội kê-pi chạy xe mô tô có rờ mọt ở một bên. Cả khu phố đóng vội cửa khi bọn lính lê dương rạch mặt say rượu nghiêng ngửa mang giày bốt-đờ-xô đế có đinh dộng lộp cộp trên mặt đường. Từ cửa hàng ở phố nhìn ra, sông Hương mang hai màu dưới mắt tôi lúc đó, xanh mát mùa hè và đục vàng tháng mưa lụt lội. Rồi đi xa Huế lúc quá nhỏ, chẳng còn nhớ gì nhiều. Chiến tranh đưa đẩy mang tôi về lại Huế trong vài lần nghỉ phép từ nơi đóng quân ở đầm Cầu Hai. Những gì sót lại trong ký ức thời đó là những chiều mưa buồn thâm thiết. Mưa thối đất, thối đai và không kém phần thối ruột. Mấy chục năm sau, nhìn lại sông Hương xanh trong ngày nắng, miên man trôi về những rung động li ti xưa cũ. Dòng sông như tấm gương chao động vẽ vòng sáng lên má lên môi loáng thoáng, hắt vào vũng mắt một hồ quang. Ánh mắt lấp lánh thủy tinh trong suốt khung trời. Và sông trôi thật xa, mất khuất như cánh chuồn vụt khỏi vòng tay, tôi đứng đó như cậu bé bắt nắng trong một ngày mùa tháng sáu ở quê nhà. Có nắng trong. Và mây trôi.

tay thập thò
cánh chuồn bay
bắt nắng

Vũ Hoàng Thư